NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ BỆNH CÚM MÙA

I/ BỆNH CÚM MÙA, NGUYÊN NHÂN?

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm đường hô hấp cấp tính do Virus cúm (influenza virus) gây nên. Virus này liên tục biến thể với các chủng mới xuất hiện thường xuyên.

Bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh cúm. Bệnh cúm có thể diễn tiến nghiêm trọng ở người già, trẻ em, người mắc các bệnh nền mạn tính như tim mạch, huyết áp, COPD, các bệnh về thận, thiếu máu, bệnh chuyển hóa hoặc người có hệ miễn dịch bị suy giảm.

Dịch cúm mùa có xu hướng lan rộng vào mùa đông và mùa xuân, các chuyên gia cảnh báo đỉnh điểm dịch thường sảy ra vào tháng 3-4 hoặc 9-10 hàng năm và thường tạm lắng vào mùa hè.

Tại Việt Nam, bệnh cúm mùa thường gây nên bởi virus A, B, C, trong đó thường gặp nhất ở người là chủng cúm A và B. Cúm có thể lây lan thành đại dịch và trên lịch sử thế giới đã ghi nhận các đại dịch cúm cướp đi mạng sống của hàng triệu người.

II/ BỆNH LÂY TRUYỀN NHƯ THẾ NÀO?

Bệnh lây truyền qua đường tiếp xúc: Thông qua những giọt bắn li ti tạo ra khi người mắc cúm hắt hơi, ho hoặc nói chuyện.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp người mắc cúm khi chạm vào bề mặt hoặc vật thể nào đó chứa virus cúm sau đó chạm vào mắt, mũi, miệng của mình.

III/ TRIỆU CHỨNG, BIỂU HIỆN?

Thời kỳ ủ bệnh điển hình của cúm mùa là từ 1 đến 4 ngày (trung bình là 2 ngày)

• Sốt hoặc cảm thấy ớn lạnh
• Đau nhức cơ thể
• Nhức đầu, mệt mỏi
• Ho, đau rát họng
• Chảy nước mũi hoặc nghẹt mũi
• Có thể xuất hiện tiêu chảy (thường gặp nhiều ở trẻ em).

Không phải tất cả những người mắc cúm đều có đầy đủ các triệu trứng kể trên, ước tính có khoảng 75% các ca nhiễm cúm không có triệu chứng điển hình. Nhìn chung các triệu chứng của cúm mùa thường giới hạn ở đường hô hấp trên.

IV/ BỆNH CÚM MÙA NGUY HIỂM RA SAO?

Đa phần các trường hợp mắc cúm mùa đều bình phục sau vài ngày đến dưới hai tuần. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, biến chứng do cúm có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.

Cúm có thể gây: Viêm xoang, viêm tai, viêm khớp … hoặc làm các mạn tính trở nên trầm trọng hơn như: Tim mạch, huyết áp, COPD, các bệnh về thận, thiếu máu, bệnh chuyển hóa hoặc người có hệ miễn dịch bị suy giảm.… 

Nhóm dễ gặp biến chứng do cúm mùa là trẻ em dưới 5 tuổi, người già trên 65 tuổi, phụ nữ có thai, người suy giảm miễn dịch

Đối với phụ nữ mang thai, bệnh cúm có thể gây biến chứng phổi hoặc sảy thai. Nếu mắc cúm trong 3 tháng đầu có thể gây bệnh lý ở thai nhi, nhất là bệnh lý về hệ thần kinh. Các biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh cúm mùa là hội chứng Reye (gây sưng tấy ở trong gan và não). Mặc dù hội chứng này khá hiếm gặp nhưng để lại biến chứng trầm trọng và tỷ lệ tử vong rất cao. Hội chứng Reye thường gặp ở trẻ từ 2 đến 16 tuổi (vài ngày sau khi bị cúm).

V/ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ CÚM MÙA:

Bệnh cúm thông thường có thể tự khỏi sau 5-7 ngày mà không cần sử dụng thuốc điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, người bệnh có thể điều trị các triệu chứng của cúm mùa bằng một số loại thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.

Đối với bệnh nhân cúm mùa không thuộc nhóm nguy cơ cao chỉ cần tập trung điều trị làm giảm các triệu chứng mắc phải.

Đối với các bệnh nhân bị cúm nặng hoặc có nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng cần được điều trị bằng thuốc kháng virus càng sớm càng tốt. Các loại thuốc kháng virus có tác dụng làm giảm triệu chứng, rút ngắn thời gian mắc bệnh và ngăn ngừa các biến chứng của cúm. Các chuyên gia khuyến cáo rằng, thuốc kháng virus có hiệu quả tốt nhất nếu bắt đầu sử dụng trong vòng 48 giờ đầu tiên khi mắc. Tuy nhiên, vẫn có thể sử dụng thuốc ở thời điểm muộn hơn, đặc biệt là đối với các bệnh nhân có nguy cơ cao như người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh lý mãn tính.

Lưu ý, với trường hợp các triệu chứng của cảm cúm kéo dài (thường quá một tuần), người bệnh sốt cao mặc dù đã sử dụng các loại thuốc hạ sốt, ho nhiều, tức ngực,… cần tới cơ sở y tế để được theo dõi và xử trí kịp thời.

Người mắc cúm có thể sử dụng một số loại thuốc để điều trị triệu chứng bị cúm mùa. Tùy thuộc vào tình trạng mà bác sĩ sẽ áp dụng các loại thuốc khác nhau. Một số loại thuốc được sử dụng như:

• Paracetamol: để làm giảm triệu chứng sốt, đau họng, đau đầu,… (3)
• Sử dụng nhóm thuốc co mạch như Oxymetazoline, Xylometazoline, Naphazolin,… để nhỏ mũi giúp làm giảm tình trạng nghẹt mũi.
• Nếu như người bệnh xuất hiện các triệu chứng ho nhẹ không đáng kể thì không cần dùng thuốc bởi triệu chứng này sẽ giúp tống các dị vật ở đường thở ra ngoài. Trường hợp ho khan có thể dùng Dextromethorphan, codein,… Nếu như ho khan kèm theo sổ mũi, ngạt mũi người bệnh cần dùng phối hợp với một số thuốc như Decolsin, Atussin, Rhumenol,…

VI/ CÁCH PHÒNG BỆNH CÚM MÙA:

Hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu vì vây tiêm phòng bằng Vắc xin được coi là phương pháp phòng bệnh cúm mùa hiệu quả nhất. 

Ngoài vắc xin, người dân cần chủ động phòng bệnh như sau:

• Đảm bảo vệ sinh cá nhân; che miệng khi hắt hơi; rửa tay đúng cách, đặc biệt là trước và sau ăn; vệ sinh mũi, họng bằng nước muối sinh lý hàng ngày.
• Giữ ấm cơ thể vào mùa đông và sử dụng khẩu trang khi đi đường.
• Xây dựng chế độ ăn uống và thể dục thể thao lành mạnh, phù hợp với thể trạng.
• Hạn chế tiếp xúc với người mắc cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ bệnh.
• Tránh dùng tay chạm vào mắt, miệng, mũi bởi đây là con đường chính gây giúp virus xâm nhập vào cơ thể.
• Luôn giữ không gian sạch sẽ, làm sạch các bề mặt có khả năng chứa virus cúm.

(Ths. Phạm Xuân Thành - Trưởng Khoa KSBT và HIV/AIDS - TTYT Hà Trung)